Transport morski w Polsce

Czym jest transport morski.

Najogólniej mówiąc, to przewóz towarów w imporcie i eksporcie statkami towarowymi z portów na całym świecie.

Ten rodzaj transportu odgrywa bardzo ważną rolę w światowym handlu, umożliwiając spedycję towarów na wielkie odległości. Ocenia się, że drogą morską przewozi się nawet 90% światowego transportu. A jakie są jego zalety i wady?

Zalety transportu morskiego:

• Niskie koszty: Główną zaletą są niskie koszty, jest wyraźnie tańszy niż transport lotniczy czy drogowy, zwłaszcza przy dużej ilości ładunku.

• Daleki zasięg: Towar można przesłać do dowolnego nadmorskiego miasta na świecie, jeśli tylko ma odpowiednią infrastrukturę portową.
• Brak ograniczeń co do rodzaju towaru: Towary sypkie, płynne, kontenery z dowolną zawartością, duże maszyny czy zwierzęta. Trzeba tylko dobrać odpowiedni rodzaj statku.
• Brak ograniczeń co do gabarytów transportowanego towaru: Statki mogą przewieźć praktycznie wszystko co da się dostarczyć do portu.

Wady transportu morskiego:

• Długi czas transportu: Może być wolniejszy w porównaniu z innymi metodami.
• Ekologia: Emisja spalin i potencjalne wycieki szkodliwych substancji mogą negatywnie wpływać na środowisko morskie, choć fracht morski dąży do zwiększenia ekologicznej odpowiedzialności — nowoczesne statki są wyposażone w technologie zmniejszające emisję dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych.
• Ryzyko: Zagubienia, wypadki, zatonięcia statków, piractwo czy działania wojenne mogą prowadzić do utraty ładunku.

Dla transportu i handlu zagranicznego największe znaczenie wśród polskich portów morskich mają: zespół portowy w Szczecinie i Świnoujściu oraz port morski w Gdańsku i port morski w Gdyni. Pozostałe mają znaczenie lokalne, będąc bazami rybackimi lub obsługując ruch turystyczny.

Wyniki polskich portów morskich.*

W roku 2023, w porównaniu z 2022 r. wzrosły obroty ładunkowe, natomiast zmalała liczba statków zawijających do portów. W komunikacji międzynarodowej odnotowano spadek ładunków przetransportowanych przez polskich przewoźników, według stanu na koniec 2023 r. liczba jednostek floty transportowej nie uległa zmianie.

Obroty ładunkowe w portach morskich w 2023 r. wzrosły o 14,3% i wyniosły 135,9 mln ton, wzrost obrotów odnotowano w Gdańsku (o 26,1%), Gdyni (o 10,6%) oraz Szczecinie (o 5,4%).

Udział portów w obrotach ogólnokrajowych wyglądał się następująco: Gdańsk 58,6%, Gdynia 18,8%, Świnoujście 13,1%, Szczecin 8,7%, Police 0,6%, pozostałe porty 0,2%.

W strukturze obrotów największy udział miały ładunki masowe ciekłe 39,1% (w tym ropa naftowa i produkty z ropy naftowej 33,6%), masowe suche 30,8% (w tym węgiel i koks 14,6%) oraz ładunki w kontenerach dużych (19,8%).

W 2023 r. odnotowano wzrost obrotów ładunków masowych ciekłych (o 36,7%), kontenerów dużych (o 18,0%) oraz ładunków masowych suchych (o 0,5%). Spadek natomiast w pozostałych ładunkach drobnicowych (o 10,2%) oraz ładunkach tocznych (o 10,1%).

W 2023 r. krajowy obrót morski wyniósł 3,5 mln ton (o 31,4% mniej niż w roku poprzednim)
i stanowił 2,6% obrotów ogółem. W międzynarodowym obrocie morskim przeładowano łącznie 132,5 mln ton ładunków, tj. o 16,3% więcej niż w 2022 r.

63,5% międzynarodowych obrotów ładunkowych polskich portów stanowiły w 2023 roku ładunki przewożone statkami w relacji z portami Europy, z portami Afryki 16,0%, Azji 6,6%, Ameryki Północnej 6,9%, Ameryki Środkowej i Południowej 6,1%, a Australii i Oceanii 0,9%.

Do polskich portów w 2023 r. zawinęło 18,9 tys. statków (o 1000 mniej niż 2022 r.)
o pojemności brutto (GT) 290,1 mln (o 5,7% większej niż w roku poprzednim) i nośności (DWT) 236,3 mln ton (o 8,8% większej).

Na koniec 2023 r. morska flota transportowa o łącznej nośności (DWT) 2721,1 tys. ton i pojemności brutto (GT) 1960,1 tys. (wobec odpowiednio 2728,0 tys. ton i 1960,1 tys. w 2022 r.) obejmowała 88 statków będących własnością lub współwłasnością polskich armatorów i operatorów.

Pod polską banderą pływało 14 statków, co stanowiło 15,9% ogólnej liczby jednostek morskiej floty transportowej.

W relacji z portami polskimi morską flotą transportową przewieziono 6221,4 tys. ton ładunków (o 18,3% mniej niż w 2022 r.), z czego wywóz z portów polskich do portów zagranicznych stanowił 52,7% (o 17,3% mniej niż przed rokiem), a przywóz 47,3% (o 19,4% mniej).

Pomiędzy portami obcymi przewieziono 1102,3 tys. ton ładunków (o 78,0% więcej w porównaniu z rokiem poprzednim).

Perspektywy Rozwoju Transportu Morskiego w Polsce

W Polsce transport morski ma potencjał rozwojowy, a przeładunek w naszych portach może odgrywać kluczową rolę nie tylko na polskim rynku.

Perspektywy są dobre, zwłaszcza przy rosnącym handlu międzynarodowym. Eksperci nie przewidują trwałego spadku w ilości realizowanych transportów morskich. Tendencja wskazuje na stabilizację i możliwy wzrost w sektorze związanym ze spedycją morską.

Polskie porty powinny więc przygotowywać się do obsługi rosnącego zapotrzebowania na przewozy morskie w nadchodzącym czasie.

W ostatnich latach zaszły zmiany w przemyśle transportu morskiego, polegające zwiększeniu pojemności statków z 10 do nawet 25 tys. TEU.

Porty morskie w Polsce, chcące obsługiwać te olbrzymy, muszą sprostać wyzwaniom, które to ze sobą niesie. A w polskich portach morskich panuje spory tłok, zakorkowany port Gdańsk, korkujący się terminal w Gdyni, mocno obciążone Szczecin i Świnoujście — nowe terminale i rozbudowa istniejącej infrastruktury portowej, ułatwiającej obsługę statków są niezbędne i pilne.

Inwestycji związanych z tą gałęzią transportu oczekuje spedycja morska, przewoźnicy, a w zasadzie cała branża logistyki w Polsce.

 

*Źródło danych GUS.