Czas pracy kierowcy w transporcie drogowym

Przestrzeganie przepisów określających czas pracy kierowcy zawodowego ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa na drogach oraz dla zdrowia i komfortu samych pracowników transportu. Zbyt długie godziny pracy mogą prowadzić do zmęczenia, obniżonej koncentracji i wydłużonego czasu reakcji, co znacząco zwiększa ryzyko wypadków drogowych. Z kolei nieregulowane przerwy w pracy mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie kierowców, prowadząc do problemów takich jak stres, wypalenie zawodowe czy choroby układu krążenia. Dlatego tak ważne jest, aby zarówno pracodawcy, jak i sami kierowcy, skrupulatnie przestrzegali przepisów prawa pracy, szczególnie w zakresie regulacji czasu pracy i odpoczynku.

Za kontrolę przestrzegania czasu pracy i jego ewidencję odpowiedzialny jest pracodawca.

W Polsce nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących czasu pracy kierowców sprawują Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) oraz Policja. Kontrole mogą odbywać się zarówno na drogach, jak i w firmach transportowych. W ramach kontroli, funkcjonariusze mogą sprawdzić dokumentację dotyczącą czasu pracy kierowców: karty kierowcy, tachografy cyfrowe i dokumenty potwierdzające odbycie wymaganych odpoczynków.

 

W przypadku wykrycia naruszeń przepisów, mogą zostać nałożone kary finansowe zarówno na kierowców, jak i na pracodawców. Dodatkowo, powtarzające się wykroczenia mogą prowadzić do nałożenia sankcji na firmę transportową, takich jak odebranie licencji na transport drogowy.

 

Przepisy o czasie pracy kierowców zostały określone w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1412 oraz z 2023 r. poz. 1523), a także w przepisach unijnych, w tym Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 561/2006, które wprowadza harmonizację zasad dotyczących czasu pracy w transporcie drogowym na terenie całej Unii Europejskiej. Podlegają im kierowcy zatrudnieni na podstawie stosunku pracy, kierowcy samozatrudnieni, czyli przedsiębiorcy osobiście wykonujący przewozy drogowe, a także osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujące przewozy drogowe na jego rzecz, w rozumieniu art. 4 pkt 6a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 2201, z późn. zm.).

Warto zauważyć, że przepisy te zostały opracowane w celu zapewnienia równowagi między wymaganiami rynku transportowego, a potrzebami pracowników, którzy muszą być odpowiednio wypoczęci, aby wykonywać swoje obowiązki w sposób bezpieczny. Wprowadzenie tych regulacji ma na celu również ochronę konkurencyjności branży, zapewniając równe warunki dla wszystkich uczestników rynku.

Za nieprzestrzeganie czasu pracy pracodawcom grożą kary określone w ustawie – kodeks pracy, natomiast za nieprzestrzeganie czasu pracy samozatrudnionych kierowców – kary określone w załączniku nr 3 do ustawy o transporcie drogowym.

Co wchodzi w skład czasu pracy kierowcy?

Czas pracy kierowcy obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego:

• czas prowadzenia pojazdu,
• czynności załadunkowe i rozładunkowe
• czynności spedycyjne
• obsługę codzienną pojazdów i naczep
• prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy
• niezbędne formalności administracyjne
• utrzymanie pojazdu w czystości

Do czasu pracy wlicza się również czas, w którym kierowca pozostaje w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem.

Maksymalny czas prowadzenia pojazdu bez przerwy

Zgodnie z ustawą, dzienny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 9 godzin w ciągu jednego dnia roboczego, jednak dopuszczalne jest wydłużenie go do 10 godzin, nie częściej niż dwa razy w tygodniu. Warto dodać, że łączny czas prowadzenia pojazdu można wydłużyć do 10 godzin w wyjątkowych okolicznościach, o ile nie narusza to innych regulacji dotyczących odpoczynku.

Maksymalny tygodniowy czas prowadzenia pojazdu to 56 godzin w jednym tygodniu. W dwóch kolejnych tygodniach łączny czas jazdy nie może przekroczyć 90 godzin.

Całkowity czas pracy kierowcy (w tym prowadzenie pojazdu, gotowość do pracy, oczekiwanie) nie może przekroczyć 60 godzin w tygodniu, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadku nadzwyczajnych okoliczności. Średnia liczba godzin pracy w okresie rozliczeniowym nie może przekroczyć 48 godzin tygodniowo, wliczając w to czas prowadzenia pojazdu i inne okresy pracy.

Przerwy w czasie prowadzenia pojazdu

Kierowcy zajmujący się przewozem drogowym, muszą również przestrzegać przepisów dotyczących przerw w trakcie jazdy. Zgodnie z ustawą, po przejechaniu 4,5 godziny kierowca jest zobowiązany do przerwy trwającej co najmniej 45 minut. Można ją podzielić na dwie części: pierwsza przerwa musi wynosić co najmniej 15 minut, a druga – 30 minut. Przerwy te mają na celu zmniejszenie ryzyka zmęczenia i poprawienie koncentracji kierowcy.

Każdy kierowca świadczący przewóz drogowy ma obowiązek wykorzystania odpoczynku dobowego, który powinien wynosić co najmniej 11 godzin. Odpoczynek dobowy można skrócić do 9 godzin, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach i nie częściej niż trzy razy w tygodniu. Ponadto, kierowcy muszą odbywać regularny tygodniowy okres odpoczynku co najmniej 45 godzin. Istnieje możliwość skrócenia tego odpoczynku do 24 godzin, ale tylko w sytuacjach wyjątkowych, a wszelkie skrócenia muszą zostać zrekompensowane końcem trzeciego tygodnia następującego po takim skróceniu odpoczynku.

Czas pracy kierowcy – bezpieczeństwo na drodze

Zgodność z przepisami jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa na drogach i ochrony zdrowia pracowników transportu. Zbyt długie godziny pracy, brak odpowiednich przerw, zbyt krótki odpoczynek kierowcy mogą prowadzić do zmęczenia i obniżenia koncentracji kierowców, co z kolei zwiększa ryzyko wypadków. Właściwe przestrzeganie przepisów nie tylko chroni życie i zdrowie kierowców, ale także wpływa na jakość świadczonych usług transportowych. W związku z tym, zarówno przedsiębiorcy, jak i kierowcy, powinni szczególną wagę przykładać do przestrzegania tych regulacji, mając na uwadze dobro wszystkich uczestników ruchu drogowego.